Vragen bij de kwaliteit van rechtspsychologisch onderzoek over verhoortechnieken

auteur Marc Bockstaele
tijdschrift Panopticon (ISSN: 771-1409)
jaargang Jaargang | Volume 36
aflevering Issue 4. July / August 2015
onderdeel Rubriektekst | Editorial note
  Opsporing en politie / Police and Investigation
publicatie datum 29 juli 2015
taal Dutch
pagina 375
samenvatting

Het verhoren van slachtoffers, getuigen en vooral van verdachten is bijzonder veelzijdig en complex. Er bestaat geen ‘standaardverhoor’; elk verhoor, zelfs over gelijkaardige feiten en met dezelfde bewijzen of aanwijzingen, is anders omdat de betrokkenen met hun eigen persoonlijkheid en karakter verschillen. Elke verhoorde vraagt een gepersonaliseerde aanpak en match met de verhoorder. Verhoorders ontwikkelen hun verhoorvaardigheid hoofdzakelijk door observatie van collega’s en door ervaring. Veel minder door opleiding en bijna niet door consultatie van wetenschappelijke onderzoeken en studies, gepubliceerd in internationale tijdschriften.
Jaarlijks worden wereldwijd een paar honderd wetenschappelijke onderzoeken en studies gepubliceerd, vooral door (rechts)psychologen, in verband met alle mogelijke verhoorfacetten. Alhoewel die auteurs daarvan het misschien anders zouden denken of wensen, bereiken de meeste publicaties de verhoorders en rechtspractici niet. Het hangt bijna volledig van de lesgevers verhoortechnieken af, in de mate dat zij hun lessen actualiseren, of (rechts)psychologisch onderzoek de weg vindt naar de politiepraktijk. Bovendien zijn er geen echt vernieuwende onderzoeken of studies meer, evenmin nieuwe verhoortechnieken. Rechtspsychologisch onderzoek beperkt zich al een decennium tot het bevestigen, benoemen en een nieuwe naam geven aan bestaande verhoortechnieken: oude wijn in nieuwe vaten gieten. Maar het is positief dat academici verhoortechnieken opvolgen. Op die wijze wordt de weg naar al bestaande verhoortechnieken wetenschappelijk onderbouwd. Rechtspsychologisch onderzoek over verhoren blijft dus vooral academisch en dat is maar best zo. De conclusies zijn immers niet altijd eenduidig en niet zelden onjuist door een onderzoeksdesign dat te ver af staat van de realiteit (Bockstaele, 2015). Huybrechts (2011) schreef ook al dat de keuze die de waarnemer maakt bij het opzetten van zijn experiment in belangrijke mate de uitkomst daarvan bepaalt. Dat de kwaliteit van rechtspsychologisch onderzoek inzake verhoren niet altijd deugdelijk is illustreren we met een analyse van enkele wetenschappelijke onderzoeken over de SCAN-verhoortechniek.

Open Access  bekijk het artikel als PDF