Reflecteren over 30 jaar strafuitvoering in België brengt een hele reeks knel-punten naar boven betreffende de uitvoering van zowel de vrijheidsberoving als de straffen en maatregelen in de gemeenschap, die ook doorheen de jaren in het tijdschrift Panopticon aan bod gekomen zijn. We denken dan meer bepaald aan de overbevolking in de gevangenissen, de rechtspositie van gedetineerden, de aanpak van specifieke groepen gedetineerden zoals geïn-terneerden of seksuele delinquenten, het invrijheidstellingbeleid, het perso-neelsbeleid in de gevangenissen en de justitiehuizen, de samenwerking tus-sen Justitie en de Gemeenschappen of andere externe actoren, de toegeno-men aandacht voor de slachtoffers van misdrijven, enz. Vele van deze knel-punten werden op beleidsniveau voor het eerst systematisch in kaart ge-bracht in de Oriëntatienota ‚Straf- en gevangenisbeleid‛ van minister van Justitie Stefaan De Clerck (juni 1996), die moest bijdragen tot een samenhan-gend en kwaliteitsvol straf- en strafuitvoeringsbeleid. Sindsdien zijn een aantal initiatieven genomen, maar de knelpunten zijn hiermee nog niet van de baan. Ik beperk mij noodgedwongen tot enkele aandachtspunten, die uiteraard mee beïnvloed zijn door mijn persoonlijke onderzoeksinteresses.