Publieke verantwoording over het door haar geleverde werk kan worden beschouwd als een kernopgave voor de politie in een democratische rechtstaat. Juist omdat de politie de bevoegdheid heeft middelen te gebruiken die normaal gesproken aan burgers niet zijn toegestaan (Brodeur, 2010), is het afleggen van verantwoording daarover, zowel direct aan het publiek, als aan democratisch gekozen organen, een essentieel element van een rechtstatelijke politie. Immers, de politie kan daarmee grote invloed hebben op de privacy en de bewegingsruimte van burgers. Op uiteenlopende manieren is deze gedachte door politiewetenschappers geformuleerd. Volgens bijvoorbeeld Walker (2007: 1) zijn effectieve verantwoordingsprocedures essentieel ‘if the police are to achieve their
goals of lawfulness and legitimacy’. Dit besef zou volgens onder meer Bayley (1994: 65) en Walker & Archbold (2014) pas sinds begin jaren negentig duidelijk zijn ontstaan. Op grond van vergelijkbare overwegingen ziet Manning (2010: 68-70) de verplichting om uitleg en verantwoording te geven over haar daden als een centraal onderdeel van een ‘democratische politie’.