Vele decennia lang sprak Nederland tot de verbeelding van progressieve penologen in vele landen. Nederland had de laagste detentieratio (17 gedetineerden per 100.000 inwoners in 1970), het kende zeer humane detentieomstandigheden en een sterk ontwikkelde rechtspositie voor gedetineerden, waaronder klachtrecht. Voor David Downes was de bijzondere positie die Nederland innam in de penitentiaire wereld in 1988 reden voor een afzonderlijke studie. De lage detentieratio van Nederland
in vergelijking met de omringende landen schreef hij hoofdzakelijk toe aan de tolerante cultuur die dan weer zijn oorsprong zou vinden in de verzuilde structuur van de Nederlandse samenleving. Die tolerantie werd zowel zichtbaar in een mild straffende rechterlijke macht als in het ontbreken van een publieke opinie die druk uitoefende op de rechterlijke macht om zwaardere straffen op te leggen (Downes, 1988).