Het vraagstuk rond integrale veiligheid focust zich in het merendeel van de gevallen op de lokale overheden. In het themanummer van Orde van de Dag omschrijven De Pauw et al. (2012) hoe de gemeenten bestookt worden met beleidsverplichtingen - ook vanuit de federale overheid. Hoe is het echter gesteld met de integraliteit van het veiligheidsvraagstuk binnen de federale organisaties en samenwerkingsverbanden? Meer nog, in haar bijdrage aan het themanummer van Orde van de Dag stelt Desmet dat de federale overheid niet mee is in het verhaal rond integrale veiligheid (Desmet, 2013).
De centrale vraag die we in deze bijdrage uitdiepen is of we voor de opleidingen van het penitentiair personeel kunnen spreken van integraliteit. De focus ligt hier op de opleiding van de penitentiaire bewakingsassistenten (PBA’s), enerzijds omdat het over de grootste personeelsgroep binnen het gevangeniswezen gaat, anderzijds omdat heel wat aspecten van deze job (beroep) onder de noemer van ‘veiligheidsberoep’ te vatten zijn.
Om tot een antwoord te komen op de centrale vraag, starten we met een afbakening van het begrip integrale veiligheid en hoe dit binnen het directoraat-generaal Penitentiaire Inrichtingen (DG EPI) wordt ingevuld (punt 1). Vervolgens bieden we een korte historische blik (punt 2.1) op de basisopleiding, waarna we op kritische wijze de grote lijnen betreffende inhoud en organisatie van het opleidingsaanbod van de PBA’s analyseren (punt 2.1). Om het integraal karakter ervan te onderzoeken, toetsen we deze opleidingen af aan de visie binnen de organisatie rond integrale veiligheid. We duiden aan op welke knelpunten we hierbij stuiten (punt 2.2). We eindigen deze bijdrage met enkele kritische aanbevelingen (punt 3).
Omdat de opleiding voor penitentiaire bewakingsassistenten nooit eerder het voorwerp vormde van literatuur, beperken we ons in deze eerste bijdrage tot een verkennende analyse. Verder onderzoek is wenselijk.