Het zijn de nachten die tellen. Dat is de eerste regel over strafberekening die een griffiebediende ingeprent krijgt. Eén maand gevangenisstraf reken je uit door dertig nachten te tellen vanaf het ogenblik van de opsluiting. Gebeurt die opsluiting bij nachte, dan word je overigens niet ’s ochtends, maar ’s middags vrijgesteld.
De nachten tellen dus. Maar voor het overige is er weinig geweten over de nachten in een gevangenis en hoe gedetineerden deze doorbrengen. De nacht maakt nochtans één derde uit van het tijdsbestek binnen de gevangenis, tijdens de welke gebeurtenissen een bijzondere betekenis krijgen en veelal extra en bijzondere maatregelen nodig zijn. ’s Nachts geen directeur, geen maatschappelijk werker, geen penitentiair assistent. ’s Nachts is er enkel nachtcontrole door de penitentiair bewakingsassistent.
Laat ons die tellende nachten en de nachtelijke controles maar eens onder de loep nemen, dat gevangenisleven dat tussen de plooien van de lakens valt. Hoe gebeuren deze controles, en waarom en welke effecten hebben ze op gedetineerden? En vooral, kan het anders en beter?